१०, फाल्गुन २०८१
बाँके ।कोहलपुर नगरपालिका–२, मुक्तिपुरमा रैथाने बीउको संरक्षण र उपयोग गर्न विशेष पहल थालिएको छ। राष्ट्रिय कृषि अनुवांशिक स्रोत केन्द्र (राष्ट्रिय जीन बैंक), खुमलटार, ललितपुरले रैथाने कृषि परियोजना शुभारम्भ गरेसँगै स्थानीय बालीहरूको संरक्षण र प्रवर्द्धनको काम अघि बढाइएको हो।

कृषि अनुसन्धान परिषद् (नार्क)का प्राविधिक अधिकृत डा. मुकुन्द भट्टराईका अनुसार कोदोका सबै प्रजाति, मसुरो, भट्टमास, लट्टे, फापर, जौँ, कागुनो, आलु लगायतका रैथाने बीउको संरक्षण तथा उपयोगलाई प्राथमिकता दिइएको छ। उहाँले स्थानीय हिउँदे सिमीको समेत संरक्षणमा जोड दिँदै लमजुङ र बाँके जिल्लामा रैथाने जातको प्रवर्द्धन गर्न खोजिएको बताउनुभयो।

“किसानसँग सहकार्य गर्दै सामुदायिक बीउ बैंकको अवधारणामा काम गर्न खोजिएको छ,” भट्टराईले बताउनुभयो। नार्ककी वैज्ञानिक दीपा सिंह श्रेष्ठका अनुसार रैथाने बीउले अन्य जातको तुलनामा बढी उत्पादन दिने देखिएको छ। उहाँले सुख्खा तथा डुबान हुने ठाउँमा पनि उत्पादन गर्न सकिने कोदोको प्रजाति पहिचान भइसकेको बताउँदै यसको प्रवर्द्धन आवश्यक रहेको धारणा राख्नुभयो।

कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि एवं संघीय सांसद सूर्य प्रसाद ढकालले किसानलाई आर्थिक रूपमा सशक्त बनाउन बाँझो जमिन उत्पादनशील बनाउनुपर्ने बताउनुभयो। “किसानलाई कसरी धनी बनाउने र उनीहरूले कसरी श्रम गर्ने भन्ने विषयमा यस परियोजनाले धेरै सिकाउनेछ,” उहाँले भन्नुभयो। यदि राज्यका कानुनी व्यवस्थाले यस्ता परियोजनामा अवरोध सिर्जना गरेमा आवश्यक परे कानुन नै परिमार्जन गर्न पहल गर्ने प्रतिबद्धता उहाँले व्यक्त गर्नुभयो।

“देश समृद्ध बनाउन चाहन्छौँ भने पहिलो नम्बरमा किसान समृद्ध हुनुपर्छ। उत्पादन बढाएर आत्मनिर्भर देश बनाउनु नै मुख्य लक्ष्य हो,” सांसद ढकालले जोड दिनुभयो। उहाँले जनप्रतिनिधिको भूमिका जनताको समस्या बुझेर समाधान खोज्नु भएको भन्दै किसानका आवाजलाई नीतिगत तहमा पुर्‍याउने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो।

कार्यक्रममा लुम्बिनी प्रदेश सांसद कृष्ण केसी नमुना, दुर्गा प्रसाद चौधरी, बसन्ती अधिकारी, कोहलपुर नगर उपप्रमुख सँगिता सुवेदी, कृषि ज्ञान केन्द्र बाँकेका प्रमुख विनोद घिमिरे, कोहलपुरका प्रमुख चन्द्र बहादुर बुढालगायतले जैविक विविधता र रैथाने बाली संरक्षणका लागि आफ्नो क्षेत्रबाट सक्दो योगदान दिने प्रतिज्ञा व्यक्त गरे।

कृषि ज्ञान केन्द्र बाँकेका प्रमुख घिमिरेले स्थानीय बालीको प्रचारप्रसार आवश्यक रहेको बताउँदै बाँके र बर्दियाका स्थानीय प्रजातिहरूलाई प्रवर्द्धन गर्न जीन बैंकमा उत्पादन पठाइने जानकारी दिनुभयो।
कोहलपुर–२ का भेरी जेष्ठ नागरिक कृषक समूहका अध्यक्ष मोहन रिजालले रैथाने बाली संरक्षण अभियानप्रति उत्साहित रहेको बताउनुभयो। “हाम्रा पूर्खा स्वस्थ आहारका कारण निरोगी थिए, त्यसैले यस्ता बालीको संरक्षण जरुरी छ,” उहाँले भन्नुभयो। यस क्षेत्रका १० जना किसान संलग्न भई समूह निर्माण गरिएको जानकारी दिँदै उनले प्राकृतिक खेतीलाई प्राथमिकता दिने प्रतिवद्धता जनाउनुभयो।

सामुदायिक जीन बैंक गाभर भ्यालीका अध्यक्ष पुरमल बस्नेतका अनुसार यो अभियान लोपोन्मुख रैथाने बाली संरक्षणमा फलदायी हुनेछ। “गाभर भ्यालीमा कोदो उत्पादन परीक्षणले किसानलाई उत्साहित बनाएको छ,” उहाँले बताउनुभयो।

यो अभियानले स्थानीय बालीको जगेर्ना गर्दै किसानलाई आर्थिक रूपमा सशक्त बनाउन मद्दत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।